Afetler dışında günlük hayatta da ihtiyacımız olabilecek ilk yardıma ilk adım bilgi sahibi olmaktır. Uzmanlar, bilgi sahibi olmadan kesinlikle bir yaralıya müdahale edilmemesi gerektiğini belirtmektedir.
Bir yaralıya müdahale etmek için kesinlikle yetkili bir kurumdan ilk yardım eğitimi alınması gerekmektedir. İlk yardım bilmeyenlerin önemli durumlara müdahale etmesi daha kötü durumlara yol açabileceği için tehlikelidir.
Ancak, doğru kaynaklarda edineceğiniz bazı bilgiler ile ilk yardım ihtiyacı olan birine destek olabilirsiniz.
Uzmanlardan edindiğimiz bilgileri sizler için düzenledik.
İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.
İlk yardımcı kimdir?
Tanımda belirtilen amaç doğrultusunda, hasta/yaralıya tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili eğitim sonunda ilk yardımcı sertifikası almış kişiyi tanımlar.
İlk yardımın öncelikli amaçları nelerdir?
- Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
- Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek,
- İyileştirmeyi kolaylaştırmak ilk yardımın öncelikli amaçlarıdır.
İlk Yardım Temel Uygulamaları
Koruma: Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.
- Kazaya uğrayan araç mümkünse güvenli bir alana alınmalıdır.
- Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir.
- Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
- Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır.
- Sigara içilmemelidir ve içilmesine izin verilmemelidir.
- Gaz varlığı söz konusu ise; zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
- Gaz tüpünün vanası kapatılmalıdır, ortam havalandırılmalıdır.
- Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma veya çağrı araçlarını kullanımına izin verilmemelidir.
- Hasta/yaralılar yerlerinden kımıldatılmamalıdır.
- Hasta/yaralılar yaşam bulguları yönünden değerlendirilmelidir.
- Kanamalı durumlarda mutlaka Hepatit B, C, HIV/AİDS gibi hastalıklara karşı korunmak için eldiven giyilmelidir.
Bildirme: En hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına ( 112 ) haber verilmesidir.
112 arandığında kesin yer ve adres, kim, hangi numaradan arıyor, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı, durumu, nasıl bir yardım aldıkları açıklanmalıdır.
Kurtarma: Olay yerinde hasta yaralılara müdahale; hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Hasta/yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım yapılmalıdır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta/yaralıya dokunulmamalı ve kımıldatılmamalıdır.
İlk yardımcının müdahalede yapması gerekenler
- Hasta/yaralının durumunu değerlendirmek
- Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermek,
- Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek,
- Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli müdahalede bulunmak,
- Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale etmek.
- Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
- Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahale yapmak,
- Hasta/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112),
Ancak herhangi bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır.
İlkyardım Öncesi
- Sakin olun
- Pratik olmaya çalışın
- Çevredeki kişileri organize edin ve onlardan yararlanın
Yaralının Bilinç Durumunun Değerlendirilmesi
- Sözlü uyarın
- Hafifçe omzuna dokunarak “İyi misiniz? diye sorun
- Bebeklerde ayağın tabanına hafifçe vurarak uyarın
Solunumun Değerlendirilmesi
Özellikle bilinç kaybı olanlarda, dil geri kaçarak solunum yolu tıkanması mümkün. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolu açıklığı sağlanmalı.
Dolaşımın Değerlendirilmesi
Şah damarından 3 parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya çalışın.
Kanamalarda İlkyardım
Kanın herhangi bir nedenle damar dışına çıkmasına kanama deniyor. Kanamalar her zaman tehlikelidir. Halsizlik, şok ve ölümle sonuçlanabilir. İç ve/veya dış kanama biçiminde olabilir.
Dış kanamalarda ilkyardım
- Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırın, bandaj ile sararak basınç uygulayın.
- Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç artırın
- Kanayan bölge yukarı kaldırın
- Yabancı cismi çıkartmaya çalışmayın
- Yabancı cismi sabitlemek için kalın pansuman malzemesi kullanın
İç kanamalarda ilkyardım
- İç kanama şüphesi olanlarda yaşamsal bulguları kontrol edin
- Asla yiyecek içecek vermeyin
Kırıklarda İlkyardım
- Yaralıyı hareket ettirmeyin
- Kol etkilenmişse yüzük, saat, vb. eşyaları çıkartın.
- Kırık şüphesi olan bölgeyi sert malzemelerle yakındaki eklemleri de içine alarak şekilde tespit edin. Varsa önce yara üzerini kapatın.
- Kol ve bacakları yukarı tutun
- Kırık bölgede sık aralıklarla nabzın, derinin rengi ve ısısını kontrol edin.
Burkulmada İlkyardım
- Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklemi belirleyin
- Şişliği azaltmak için bölgeyi yukarı kaldırın
- Hareket ettirmeyin
Çıkıkta İlkyardım
- Eklemi aynen bulunduğu gibi saptayın
- Çıkığı yerine oturtmaya çalışmayın
- Yaralıya ağızdan hiçbir şey vermeyin
- Bölgede nabız, deri rengi ve ısıyı kontrol edin
Hasta/ yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir?
- Hasta / yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalı.
- Hasta / yaralıya yakın mesafede çalışılmalı.
- Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalı.
- Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmeli (Omurilik yaralanmaları riskini azaltıyor).
- Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak biri diğerinden biraz öne yerleştirilmeli.
- Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalı.
- Baş her zaman düz tutulmalı homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmeli.
- Yavaş ve düzgün adımlarla yürümek gerekiyor.
- Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalçayı kasmak gerekiyor.
- Omuzlar, leğen kemiği ve omurilik hizasında tutulmalı.
- Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı.
- Hasta / yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmeli.
- Baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az altı destek noktasından kavranmalı.
- Hasta yaralı taşımak mükemmel bir ekip çalışması gerektirdiğini unutmayın.
- Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi seçin ve hareketler için komut vermesini sağlayın (Dikkat, kaldırıyoruz vb.).
İlk yardıma ilk adım, uygulama şeklimize göre hayat kurtarabilir ya da yaralanmayı daha riskli hale getirebilir. Yukarıda yazılı bilgiler bilgi amaçlıdır ve ilk yardım eğitimi, profesyonel kişiler tarafından alınmalıdır.
Deprem ve Yaşam kategorisindeki diğer içeriklerimiz.
