Deprem sonrası normal yaşama dönüş için Türkiye Psikiyatri Derneği tarafından hazırlanan erken dönemde dikkat edilecek deprem sonrası ruh sağlığı bilgilendirmesi yayınlandı.
Türkiye Psikiyatri Derneği yaptığı çalışmada, deprem sonrası erken dönemde ruhsal sağlımızı kontrol edebilmemize yönelik tespitler ve yönlendirmeler için bir makale yayınladı.
Hazırlanan makaleye göre:
Depremden Sonra Ruhsal Sağlımızla İlgili Tespitler
Depremin olumsuz etkilerini yaşadınız. Şimdi bir yandan yaşam normale dönmeye başlarken sizin de ruhsal açıdan bunlardan az ya da çok etkilenmeniz doğal. Bunları yalnızca siz değil deprem bölgesindeki herkes yaşadı. Herkes korktu. Sıradan bir korkudan çok bir dehşet duygusuydu yaşanılan. Çoğu insan sizin gibi çaresiz hissetti.
Neler Yaşadınız
Depremi yaşamış, enkazdan kurtulmuş, ailenizden, çevrenizden insanları kaybetmiş olabilirsiniz.
Bu durumları yaşadığınızda:
- Aşırı korku
- Ne yaptığınızı nerede olduğunuzu bilememe
- Kafa karışıklığı
- Tepki verememe
- İnkâr
- Öfke
- İsyan
tepkilerini vermiş olabilirsiniz.
Depremden sonra 1 haftadan fazla zaman geçmiş olduğu halde bazı yakınmalarınız devam edebilir ya da yenileri oluşabilir.
Deprem olayını sürekli tekrar yaşıyor gibi hissetme
Deprem anlarını tekrar tekrar hatırlayabilir, yaşananlarla ilgili rüyalar ya da gündüz düşleri görebilir, olay sanki yeniden oluyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Aşırı gerginlik belirtileri
Uykusuzluk, sinirlilik, çabuk öfkelenme, aşırı irkilme, çarpıntı, titreme, nefes almakta zorluk yaşayabilirsiniz.
Kendinizi Daha İyi Hissetmek İçin Neler Yapabilirsiniz?
- Kaygı ve buna bağlı sık soluma, çarpıntı, nefes almakta güçlük gibi belirtiler ortaya çıkabilir, bunlar kişinin kendisi tehlike altında hissettiğinde meydana gelen olağan belirtilerdir. Kaygı insanı çıldırtmaz ancak çıldıracakmış, ölecekmiş gibi hissettirir.
- Yaşadığınız olayı sizi dinleyebilecek bir yakınınızla konuşmaktan kaçınmayın. Arkadaşlar, aile, komşularla olan olumlu ve destekleyici ilişkilerinizi sürdürün. Sosyal destek kişilerin ruhsal travma sonrası etkilenmeleri üzerinde iyileştirici etkiye sahiptir. Duygularınızı, üzüntünüzü bastırmaya çalışmayın.
- Depremden sonra kapalı ortamlara girmek ya da kalabalık yerlerde bulunmak sizin için kaygı verici ise bunları yapmaktan kaçınmayın ancak kaygı düzeyiniz azalana dek tanıdığınız insanlarla bunları gerçekleştirmeyi deneyebilirsiniz.
- Özellikle çocukların depreme ait görsellere ve videolara maruz kalmasını azaltın. Yetişkinler bazen görüntüleri izlemek ihtiyacı duyabilirler ancak tekrar tekrar, gün boyunca yıkım görüntülerini izlemek ruhsal etkilenmenizi arttıracaktır.
- İlk günlerde uykusuzluk, iştahsızlık, bir şey yapmak istememe, halsizlik, çaresizlik, umutsuzluk hisleri olağandır. Bu nedenle sakinleştirici/yatıştırıcı ilaç ya da alkol kullanmayın, uykunuz günler içinde düzelecektir.
Deprem Sonrasında Çocuklarınız Neler Yaşayabilir?
- Aşırı korku, çaresizlik hissedebilir.
- Çevresinde olup bitenleri algılayamayabilir.
- Konuşmama ya da duygusal tepkilerinde azalma, donukluk, dalgınlık gözlenebilir. Bunun tam tersine olaya ilgisiz davranma, oyun oynama, şarkı söyleme gibi davranışlar görülebilir. Çocuklar için her iki tür tepki de olası ve doğaldır.
- Deprem sırasında ve sonrasında olanları hatırlamayabilir.
- Deprem anını sanki yeniden yaşıyor gibi olabilir (korkma, bağırma, titreme, çarpıntı).
- Yalnız kalmaktan, kapalı yerlerden, karanlıktan korkabilir.
- Uykusuzluk, korkulu rüyalar görme,ani seslerden irkilme olabilir.
- Yaşından küçük bir çocukmuş gibi davranabilir (anne babadan ayrılamama, altını ıslatma, ısrarcılık ve inatçılık.
- Bulantı, karın ve baş ağrısı, sık tuvalete gitme, iştahsızlık görülebilir.
Çocuğunuza Yardımcı Olmak İçin Neler Yapabilirsiniz?
- Çocuklarınızın en temel ihtiyacı kendilerinin ve sizin güvende olduğunu hissetmektir.
- Çocuklarınızı yanınızdan uzaklaştırmayın, beslenme, barınma, ilgi gereksinimlerini doğrudan siz karşılayın.
- Çocuklarınıza yardımcı olabilmenizin ilk koşulu sizin, elinizden geldiği kadar sakin, güven verici, tutarlı bir tutum içinde olmanızdır.
- Çocuklarınızın sizin yakınlığınıza her zamankinden daha çok ihtiyacı olduğunu unutmayın (bedensel yakınlığı, elini tutmayı, sarılmayı ihmal etmeyin). Öte yandan bu yakınlığınızı aşırı bir koruyuculuğa dönüştürmeden sürdürmelisiniz.
- Çocuklarınıza yaşlarına uygun ve yapabilecekleri işler, sorumluluklar vermenizin onların yararına olduğunu akılda tutun.
- Deprem sırasında ve sonrasında duyduklarını, gördüklerini ve yaşadıklarını anlatması yönünde ona destek verin anlatmaya yüreklendirin. Kaygılarını dinleyin ve yargılamadan ve empatik bir şekilde cevaplayın.
Deprem sonrası yaşama dönüş ile ilgili bu çalışma Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal ve Afet Çalışma Birimi tarafından hazırlanmıştır. Makalenin devamına Türkiye Psikiyatri Derneği web sayfasından erişebilirsiniz.
Kaynak: Türkiye Psikiyatri Derneği Halka Yönelik Bilgilendirme
