Bebeğinizin başını ölçmeniz size olası sorunları önceden görme imkânı sağlayacaktır. Beyin içinde su toplanması ya da kafatasının zamanından önce kapanması gibi sorunlar bebeklerde beyin gelişimini olumsuz etkiliyor. Bu nedenle uzmanlar bebeklerde baş çevresi ölçümüne dikkat çekiyor.
Anne karnında başlayan beyin gelişimi, doğumdan sonra hızla devam ediyor. Bebeklerde anne babalar tarafından fark edilmesi güç olan ve sık görülebilen beyin içinde su toplanması ya da kafatasının zamanından önce kapanması ise beyin gelişimini olumsuz yönde etkiliyor. Anne karnındaki dönemden itibaren bebeğin baş çevresinin ölçülmesi yaşanabilecek sorunlara erken müdahale şansı verebiliyor.
Beyin Sinir ve Omurilik Cerrahi Prof. Dr. İlhan Elmacı, bebeklerde beyin sağlığını ilgilendiren rahatsızlıklardan hidrosefali ve kraniosinostoz hakkında bilgi verdi.
Bebeğinizin kafası normalden büyükse…
Beyin, kafatasında beyin omurilik sıvısının içinde bulunuyor. Beynin beslenmesine, atıkların taşınmasına, basınç değişikliklerinin düzenlenmesine ve dışarıdan gelebilecek darbelere karşı koruma özelliği olan beyin omurilik sıvısı çeşitli nedenlerle artış gösterebiliyor. Hidrosefali yani kafa içindeki su birikmesinin kritik boyutlara ulaşması; beynin büyümesini ve gelişmesini engelliyor. Kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte;
- Başın normalden fazla büyümesi
- Kafa derisinin incelmesi ve kafadaki damarların belirginleşmesi
- Kusma
- Huzursuzluk
- Gözlerin aşağıya kayması
- Nöbetler
- Yürüme veya konuşmada gerileme hidrosefalinin en sık rastlanan belirtileri arasında yer alıyor.
Tedaviyi geciktirmeyin
Hidrosefalinin tedavisi endoskopik yöntemlerle veya şant yerleştirilerek yapılıyor. Endoskopik yöntemlerin başarılı olup olmayacağı görüntüleme tetkiklerinden elde edilen sonuçlarla öngörülebiliyor. Endoskopik müdahalenin uygulanamadığı durumlarda şant tedavisi tercih ediliyor. Hastada ömür boyu takılı kalan şant, beyin içinde biriken fazla sıvının vücudun farklı bölgelerine aktarılmasını sağlıyor. Bazı durumlarda şant tıkanabildiği için değiştirmek gerekebiliyor. 1 saat gibi kısa bir sürede gerçekleştirilen şant takma işlemiyle bebeğin beyin gelişimine imkan veriliyor. Bebeğinizin başını ölçmeniz tedaviye erken başlamanız için de çok önemlidir.
Bebeğinizin bıngıldağını hafifçe kontrol edin
Baş çevresinin aşırı büyümesi gibi büyümemesi de sorun yaratıyor. Erken kemikleşme sonucu kafatasının beklenenden önce kapanması beynin baskı altında kalmasına neden oluyor. Kraniosinostoz olarak adlandırılan bu durumda halk arasında bıngıldak olarak tanımlanan fontanel kapanarak şekil bozukluğuna yol açıyor. Kafatasının içinde hapsolan beynin büyümesi alın ya da kafatasının arkası gibi birleşmenin olduğu yerde kabarıklık meydana getiriyor. Ebeveynlerin başın üst kısmında bıngıldak olarak bilinen bölgeye parmaklarını koyarak beynin atımını takip etmeleri kafatasının erken kapanıp kapanmadığını erken teşhis etmek bakımından önemli rol oynuyor.
Bebeğinizin baş çevresini ölçmeyi ihmal etmeyin
Anne karnında başlayan bebeğin baş çevresi ölçümünün doğumdan sonra da her ay aksatılmadan yapılması şart. Baş çevresinde olması gerekenden fazla büyüme ya da büyümeme durumunda hemen bir uzmana başvurulması gerekiyor. Kafatasının beklenenden önce kapanması durumunda radyolojik görüntülemelerle kafatasının ve beynin durumu kontrol ediliyor. Sinir sistemi, beyin ve omuriliğin mahremiyetini bozacak bir kapanma varlığı ile beynin üstünde kemik olmadığı durumlarda bebeğin beyin gelişimini korumak için cerrahi işlemle birleşen kemikler açılyor. Beyin gelişiminde sorun yaşamamak için bu işlemin zaman kaybedilmeden yapılması hayati önem taşıyor. Cerrahi işlemde bebeğin kilosu önemli olduğu için ameliyatlarda genellikle 5-6’ncı ay tercih ediliyor.
Çocuğunuzu sürekli aynı pozisyonda yatırmayın
Kraniosinostoz 9-10’uncu ayda başlamışsa, beyin rahat, şekil bozukluğu da fazla yoksa cerrahi işleme başvurmadan bekleyerek gözlemlemek olumlu sonuçlar verebiliyor. Bebek 13-14’üncü aya ulaştığında bir miktar şekil bozukluğundan başka bir sorun görülmüyorsa bu süreç müdahale gerektirmeden tamamlanabiliyor. Erken kraniosinostoz tablolarında çocuğun yatış pozisyonuyla beyni şekillendirme imkanı da bulunyor. Bebeklerin kemikleri çok elastik olduğundan, devamlı aynı pozisyonda yatırılması halinde yatış yönünde çöküntü oluşabileceği unutulmamalı. Beyin sıkışıklıktan dolayı bir baskı altında değilse ilerlememiş kraniosinostoz vakalarında kask yöntemiyle de şekil bozuklukları gideriliyor. Bebeğinizin başını ölçerek bu tür durumları uygulamak için ilk adımdır.
Kontroller anne karnında başlıyor
Hidrosefali ya da kapanma defekti varlığı, bebek henüz doğmadan, anne karnında yapılan intrauterin ultrasonografik incelemeler ve testlerle saptanabiliyor. Bu tür bir riskin varlığında müdahale için doğum bekleniyor. Bebeğin dünyaya gelmesinin ardından yapılan muayeneyle defektin ne kadar hayati olduğu konusunda fikir sahibi olunduktan sonra tedavi netleşir.
